Ahilik Ansiklopedisi Hazırlandı
25.06.2015
Ahilik Ansiklopedisi, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda, yaklaşık bin yıllık geçmişiyle tarihimizde silinmeyecek etkiler bırakmış olan Ahilik kültürünü ve felsefesini yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak için insanlığa kadim bir model olarak sunulmasına vesile olmak adına, alanında uzman birçok bilim insanın katkısıyla hazırlandı.
Geleceğe ve günümüze ışık tutacak yeni çalışmalara öncülük etmesi planlanan ansiklopedi iki ciltten oluşmaktadır ve madde bazında yazılmıştır.
Ansiklopedide; Ahi Evran Veli’nin hayatı ve Ahiliğe etkileri, Ahilik ile ilgili dünyada yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri ile yapılmış bütün eserlerin tanıtımı, tarihteki Ahiler ve Ahi yapıtları, Ahiliğin kaynak eserleri olan fütüvvetnameler, şecerenameler, icazetnameler, seyahatnameler ile Ahilik ve Esnaf Kuruluşları da yer alıyor.
Ansiklopedide yer alan “Çankırı’da Ahilikten Kalma Esnaf ve Sohbet Teşkilâtı” başlıklı yazıda;
“Çankırılı Hacı Şeyhoğlu Hasan tarafından kaleme alınan bu eser (Çankırı 1932), Cumhuriyetin ilk yıllarında Ahilik geleneğinin canlı olarak yaşadığı Çankırı’da yazarın hatıratını, konuyla ilgili örf, âdet, gelenek ve görgüleri içine alır. Bu haliyle derleme özelliği gösteren ve üç ana kısımdan meydana gelen bu eser, daha sonra sadeleştirilerek Ali Birinci tarafından yayımlanmıştır (Ankara 2002).
Birinci kısımda Çankırı’da Ahilik devrinden kalma esnaf teşkilatına, ikinci kısımda Çankırı gençlerinin içtimaî hayatlarından sohbet usullerine ve üçüncü kısımda Çankırılıların ilk ve sonbahar gezme âlemleri, düğünler ve mahalli âdetlerine yer verilir.
Eserin ilk kısmında esnaf teşkilatının tarihçesi üzerinde durulur. Bu bağlamda Esnaf teşkilatının mütevelli, yiğitbaşı, esnaf kâhyası ve Ahi Baba vekilinden ibaret dört derece üzerine kurulduğuna önemle dikkat çekilir. Esnafın yöneticisi olan bu kimseler, esnaf mensupları arasında seçilirler. Akabinde herhangi bir sanat erbabının çıraklık ve kalfalıktan sonra merasimle nasıl usta olduğu ele alınır. Bu arada mütevellinin muhafazasında olan ve icabı halinde esnafa kredi veren ‘avarız akçası’ndan bahsedilir. Buna ilaveten yiğitbaşının, esnaf kâhyasının ve Ahi Baba vekilinin seçimi, görevleri ve sorumlulukları canlı bir üslupla anlatılır. Buradan anlaşıldığı kadarıyla her esnaf grubu her sene kendi mensupları arasında bir yiğitbaşı seçer. Yiğitbaşının en önemli görevi, ustalar arasında anlaşmazlığa meydan vermemek ve esnafa dağıtılmak üzere çevre yerlerden gelen malların usulüne göre taksimini sağlamaktı. Esnaf kâhyası, Ahi Baba vekili tarafından seçilir. Onun görevi, yiğitbaşının halledemediği meselelerin halledilmesini sağlamak ve Ahi Baba Vekili’nden gelecek tebliğleri yiğitbaşıya bildirmekti. Ahi Baba Vekili ise bütün esnafın yiğitbaşılarınca seçilir. Esnaf ile ilgili herhangi bir şikâyet Ahi Baba Vekili’ne intikal ederse, Ahi Baba Vekili ilgili esnafın yiğitbaşısı ve iki ustası ile toplanır ve tarafları dinleyerek hükmünü verirdi. Eserde esnaf teşkilatının görevlileri ile ilgili bilgilerden başka peştemal veya şedd kuşatma, esnaf mensupları arasında düzenlenen yaran sohbetleri, bu sohbetler esnasında icra edilen oyunlar, orta oyunları, sazlı-sözlü memleket havaları canlı bir şekilde anlatılır. Yaran sohbetleri anlatılırken, bu sohbetlerin esasında kardeşliği, dostluğu, arkadaşlığı, yardımlaşmayı ve sosyalleşmeyi sağladığı anlaşılır. Bu arada sohbetler esnasında hazırlanan ve yenen yöresel yemeklerden de bahsedilir.
Gezme âlemlerine ayrılan eserin ikinci kısmında, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde, daha çok hafta sonlarında Çankırı kalesine yapılan geziler, seyirler ve konuyla ilgili toplumda oluşan âdet ve gelenekler anlatılır. Eserin üçüncü kısmında ise çocuğun doğumu ile ilgili gelenekler, mektebe başlaması, Hatim merasimi, düğünler, hıfz cemiyeti, hattat icazeti, medrese icazeti gibi mahallî âdetlere yer verilir. Bu arada Çankırı’nın ekonomisi için önemli olan Yapraklı Panayırı ve dinî günler hakkında da bilgi verilir. En sonda ise bir zeyl yer alır. Cumhuriyetin ilk yıllarında yayımlanan bu eser, Ahilik kültürünün canlı olduğu bir dönemdeki gelenek, görenek ve uygulamalar ile ilgili gözlemleri ve tespitleri vermesi bakımından önemlidir.” ifadelerine de yer verildi.
Ahilik Ansiklopedisine ulaşmak için aşağıdaki bağlantılara tıklayınız.
